شاپور یکم (با املای پهلوی کتیبه‌ای: sh h p w h r y و تلفظ:شَهپُهْر) (سلطنت از ۲۴۱ - ۲۷۱ م)، دومین شاهنشاه ساسانی و فرزند اردشیر بابکان است.

او به سفارش پدر و پس از مرگ وی به تخت نشست. در سکه‌های اردشیر تصویر شاپور به عنوان نایب‌السلطنه درج شده‌است. وی از شاهان بزرگ ساسانی محسوب می‌شود.

در عرصهٔ نظامی شاپور، چنانکه که خود در کتیبه‌ای تصریح کرده‌است، در سال ۲۴۲ گردیانوس امپراتور روم را که به ایران تاخته بود شکست داد و کشت. فیلیپ عرب (امپراتور بعدی) را مجبور به پرداخت غرامتی هنگفت و واگذاری زمین‌های زیادی به ایران کرد. همچنین در سال ۲۶۰ والرین امپراتور، سناتورها و سربازان وی را اسیر کرد. شاپور به افتخار این پیروزی دستور حک پیکره‌ای عظیم در دل کوه رحمت در نقش رستم داد که وی را پیروزمندانه نشسته بر اسب نشان می‌دهد در حالی که امپراتور فروتنانه در برابر وی زانو زده‌است.

پس از غلبه کردن شاپور اول بر ارمنستان، وی به انتاکیه یورش برده و آنجا را تصرف می‌کند. والرین، امپراتور روم، پسرش را به غرب فرستاده و خود برای مقابله با ایرانیان راهی شرق می‌شود. وی به سال ۲۵۷ موفق به باز پس گیری انتاکیه شده ولی دو سال بعد پیش از مواجهه با شاپور در اثر طاعون بسیاری از لژیون‌های خود را از دست می‌دهد و در نهایت چندی بعد (در اواخر سال ۲۵۹ یا اوایل ۲۶۰) در جنگ اِدِسا، در ترکیه فعلی و شمال انتاکیه در کشور خود از شاپور شکست خورده، اسیر و در نهایت کشته می‌شود.

از شاپور کتیبه‌هایی به سه زبان پارسی میانه، پارتی و یونانی باقی مانده‌است.

اظهارات قاطع مشاور رهبري در امور بين‌الملل به مداخله‌جويي‌هاي مقامات غربي و به‌ويژه وزير امورخارجه ايتاليا در مسائل داخلي ايران با واكنش بي‌معني اين وزير ايتاليايي مواجه شد.
دكتر علي‌اكبر ولايتي كه چهارشنبه‌شب در برنامه‌ي گفت‌وگوي ويژه خبري شبكه 2 سيما سخن مي‌گفت، در واكنش به قرائت بخش‌هايي از اظهارات مداخله‌جويانه‌ي مقامات غربي در قبال مسائل داخلي كشورمان توسط مجري برنامه گفت اجازه بدهيد درخصوص همين آقاي فراتيني و ايتاليا قدري صحبت كنيم تا حد و اندازه‌ي ايتاليا و وزيرش مقداري مشخص شود.
خبرگزاري رسمي ايتاليا (انسا) با اشاره به اين بخش از اظهارات ولايتي نوشت: ولايتي توصيه كرد تا فراتيني تصاوير نقش رستم در نزديكي پرسپوليس جايي كه شاهپور اول امپراطور ايران، والريانو امپراطور روم را تسليم و زنداني كرد را ببيند تا با ديدن اين تصوير بفهمد كه اين نخستين باري نيست كه رومي‌ها سعي مي‌كنند لقمه‌هايي بزرگتر از دهانشان بگيرند‏. اين تصوير غرور آفرين براي ايراني ها و خفت بار براي رومي ها همچنان باقي مانده است.
آنسا افزود‏:‏ وي همچنين گفت روشن است كه دولت ايتاليا و وزيرخارجه اش كه بارها متهم و محكوم به فساد مالي شده‌اند، با صحنه بين‌الملل آشنايي و دركي از ايران ندارند. من به سفارت ايتاليا توصيه مي‌كنم تا گوشه‌هايي از تاريخ ايران را براي فراتيني تعريف كند‏.‏
اين خبرگزاري همچنين به انعكاس واكنش وزير امورخارجه ايتاليا به اظهارات مشاور مقام معظم رهبري در امور بين‌الملل پرداخت و به نقل از فرانكو فراتيني نوشت: به طور قطع منظور دكتر ولايتي فرد ديگري بوده است‏!
آنسا همچنين افزود:‏ فراتيني مي‌گويد يقيناً منظور ولايتي فرد ديگري است، زيرا من او را نمي‌شناسم و او نيز مرا نمي‌شناسد‏.

مطالب مرتبط
چیرگی شاپور یکم بر والرین-هانس هولباین-1521میلادی