تصویر شهید رئیس علی دلواری
93 سال پيش درچنين روزي - 11اسفندماه سال1294هجري شمسي: نظاميان انگليسي به جنوب ايران وارد شدند و گروهي بنام تفنگداران جنوب را برياست سرپرستي سايكس تشكيل دادند. اين گروه كه با حروف اختصاري(اِس پي اِر) خوانده ميشدند بعد ازاجراي مفاد قرارداد استعماري1907و تقسيم ايران به سه منطقه تحت نفوذ دولتهاي انگليس و روسيه بوجود آمدند.رئیس علی در آن زمان حدود ۳۳سال سن داشت.او در همین دوران به صفوف مبارزين مشروطهخواه جنوب ايران پيوست و همكاري نزديكي را با محافل انقلابي و عناصر مشروطه طلب ايران آغازكرد.با كودتاي ضد انقلابي لياخوف روسي عليه مشروطهخواهان در هزار و سيصدو بيست و شش هجري قمري و بمباران مجلس شوراي ملي و استقرار ديكتاتوري محمدعلي شاه قاجار، رئيس علي به همراه سيدمرتضي علمالهدي اهرمي به مبارزه عليه استبداد صغير پرداخت.

در سال هزار وسيصد و بيست و هفت هجري قمري با كمك تفنگچي تنگستاني، بوشهر را از عناصر مستبد وابسته به دربار محمدعلي شاه پاك كرد و اداره گمرك و انتظامات و ديگر ادارات را تسخير كرد. اين كار دليران تنگستان بر انگليسيها كه اداره گمرك را در اجاره داشتند گران آمد وآنان براي تضعيف مشروطهخواهان و استمرار سلطه بر حيات اقتصادي و سياسي جنوب ايران به جنگ با دليران تنگستاني پرداختند و در اين راه از ديگر خوانين جنوب ايران ياري جستند.
جنگ بين رئيس علي و دليران تنگستان از يك طرف و انگليسيها و خوانين متحد آنان از سوي ديگر به طور متوالي و پراكنده تا شوال هزار و سيصدو سيو سه ه.ق ادامه يافت و انگليسيها نتوانستند بر رئيس علي و يارانش تفوق يابند. تا اين كه درگير و دار حمله انگليسيها به بوشهر در شب بيست و سه شوال هزار و سيصد وسيوسه ه.ق (سوم سپتامبر هزار و نهصد و پانزده ميلادي) هنگامي كه رئيسعلي در محلي به نام «تنگك صفر» قصد شبيخون به قواي انگليسيها را داشت، از پشت مورد هدف گلوله يكي از همراهان خائن قرار گرفت و در دم به شهادت رسيد.

محل شهادت رئیس علی